Tác giả: Cách Ngư
Giáo dục quan học, tư học đời Đường không ngừng phát triển. Từ đời Trinh Quan, cả nước có hơn 8000 học sinh. Quốc học sinh là lực lượng chủ yếu tham gia khoa cử. Bọn họ học tập ở quan học các cấp, đủ tư cách sẽ lên tỉnh tham gia khoa cử, được xưng là “Sinh đồ”. Tự học thành tài thì đến nha môn địa phương xin thi, trải qua cuộc thi kiểm tra tư cách sẽ được đưa vào kinh tham gia khoa cử, được gọi là “Hương cống”. Triều Đường không quá nghiêm khắc đối với yêu cầu báo danh “Hương cống”. Trừ người phạm pháp không được tham gia, chỉ yêu cầu thương nhân hoặc công nhân không được tham gia, phải nói là khá thoáng. “Sinh đồ, hương cống” hai loại người này là lực lượng chủ yếu tham gia khoa cử.
Tiêu lão đệ ăn chơi trác táng trước kia đã bị Lạc Dương quan học đuổi. Tiêu Duệ bây giờ nếu muốn tiếp tục khoa cử cầu danh, chỉ có thể đến nha môn địa phương thi đậu “Hương cống” rồi tiến vào kinh tham gia khoa cử.
Mấy ngày nay, Tiêu Duệ thường xuyên lui tới các tửu phường ở Lạc Dương, tiến hành bình phẩm rượu của các đại tửu phường. Thi thoảng lại bị hai người Lý Đỗ kéo đi tham gia các bữa tiệc rượu của văn nhân sĩ tử, rất tiêu diêu tự tại.
Nhưng Tiêu Nguyệt lại rất bận, dùng tiền thông cửa quan, nhờ một người quen đến nha môn Lạc Dương, chuẩn bị lấy một danh “Hương cống” cho Tiêu Duệ để mùa xuân năm sau vào kinh ứng thi.
Thấy Tiêu Duệ lại định ra ngoài, Tiêu Nguyệt tức giận nói:
- Duệ đệ. Đệ cả ngày lưu luyến trong tiệc rượu, kinh thư không đọc, bài tập không ôn, năm sau sao có thể thi cử? Đệ làm ta tức chết. Cha mẹ mất sớm...
Mặt Tiêu Nguyệt trầm lại, mắt đỏ lên, sắp rơi lệ đến nơi. Tiêu Duệ không khỏi cười khổ. Mình không muốn đi theo con đường quan trường, nhưng tỷ tỷ lại muốn mình tham gia khoa cử giành công danh. Mình lại dốt đặc cắn mai với kinh thư cổ đại, sao có thể đoạt được bảng vàng. Đi ra ngoài thi không phải để cho người ta cười vào mũi sao.
- Tỷ tỷ, Tử Trường biết sai rồi. Hôm nay về, Tử Trường nhất định sẽ đóng cửa đọc sách được không? Tỷ tỷ, tỷ đừng đau lòng nhé.
Tiêu Duệ vội vàng cười làm lành, lừa tỷ tỷ còn mau nước mắt hơn cả Lâm Đại Ngọc trong ngòi bút của tiên sinh Tào Tuyết Cần đời sau.
- Hừ, đệ làm tỷ tỷ quá thất vọng.
Tiêu Nguyệt bỏ buồn phiền ra sau đầu, dùng giọng nói nghiêm trang trước nay chưa từng có:
- Duệ đệ, Tiêu gia chúng ta lúc trước cũng là thế gia vọng tộc, phụ thân của chúng ta cũng là nhất đại danh thần. Đệ phải biết rằng, cửa Tiêu gia chúng ta chờ đệ mang đến ánh sáng. Có thể thấy đệ đi vào chính đạo, nếu Duệ đệ có thể đề tên bảng vạng, chấn hưng Tiêu gia chúng ta, tỷ tỷ dù chết cũng cam lòng.
Nhớ tới vinh quang của Tiêu gia khi còn bé, lại nghĩ đến cảnh ngộ của Tiêu gia ngày hôm nay, Tiêu Nguyệt không khỏi đau buồn, ôm mặt khóc rống lên:
- Cha mẹ, Duệ đệ...
Trời không sợ, đất không sợ, chỉ sợ tỷ tỷ khóc, Tiêu Duệ thở dài một tiếng:
- Tỷ tỷ, tỷ tha cho đệ đi.
Thấy vẻ mặt lúng túng lo sợ không yên của Tiêu Duệ, Tiêu Nguyệt nín khóc mỉm cười, hung hăng trừng mắt nhìn hắn một cái:
- Không cho ra ngoài, mau về phòng đọc sách.
- Tỷ tỷ, nhưng hôm nay Tử Trường đã hẹn với Tôn Công Nhượng…
Tiêu Duệ khó xử nói một câu, nhưng thấy mắt Tiêu Nguyệt lại đỏ lên, vội vàng xua tay:
- Được rồi, đệ không đi là được. Tỷ tỷ, tỷ đừng khóc nữa, khóc đệ ruột gan rối bời, ruột gan rối bời.
Một tiểu nhị đứng ngoài cửa, cung kính nói:
- Tiêu thiếu gia, người Lưu phủ tới muốn Thanh Hương Ngọc Dịch. Đông chủ muốn ta đến hỏi thiếu gia một chút, có cho hay không?
Tiêu Duệ biến sắc, trầm thấp nói:
- Là Lưu phủ nào?
- Lưu thừa tướng phủ ở thành đông.
Tiểu nhị trả lời.
Chân mày Tiêu Duệ khẽ giật giật, vội vàng bước ra:
- Để ta ra xem.
...............
...............
Hạ nhân của Lưu phủ sai đi mua rượu tay không mà về. Thừa tướng đương triều Lưu U Cầu đang trong phủ chờ rượu tiếp khách nghe báo lại: “Rượu đã bán hết mời ngày mai đến sớm” không khỏi cười khổ một tiếng. Chắp tay nói với Lý Nghi và Lý Kỳ:
- Công chúa, điện hạ, lão phu là thừa tướng đương triều mà người ta cũng không nể mặt. Cũng may bản phủ còn chôn mấy bình Kiếm Nam Xuân đã lâu, cũng không chậm tiếp đãi hai vị điện hạ.
Lý Kỳ cười ha hả nói:
- Ta đã nói rồi, quy củ của Tiêu Duệ rất quái. Ngày đó ngay cả bản vương cũng phải khẩn cầu nửa ngày mới được cho một hồ lô. Được rồi, Kiếm Nam Xuân thì Kiếm Nam Xuân đi.
Lý Nghi mỉm cười:
- Thừa tướng đại nhân không cần như vậy, chỉ là chút rượu cần gì phải khách sáo? Tuy nhiên bản cung nghe nói lúc trước Tiêu Duệ từng phẫn uất mà rời khỏi quý phủ, gần đây còn sai hạ nhân đưa giấy từ hôn, sợ là thực sự muốn cắt đứt quan hệ với phủ Thừa tướng.
Lưu U Cầu biến sắc, đưa mắt nhìn con gái Lưu Nhạn Dung đang ngồi bên cạnh mình, thấy vẻ mặt nàng bình tĩnh mới thở dài nói:
- Đứa nhỏ đó ta đã thấy từ bé đến lớn, chỉ là càng về sau càng không chịu nổi, hành vi phóng đãng, không học không nghề nghiệp, uổng phí khổ tâm của lão phu. Hôn sự này hủy đi cũng tốt, lão phu lần này từ Trường An về Lạc Dương cũng chính là vì việc đó.
Lý Kỳ cười ha hả nói:
- Bổn vương không tán thành lời này của Thừa tướng đại nhân. Ta đã gặp mặt Tiêu Duệ, hắn quả nhiên là có phong phạm của danh sĩ. Không chỉ riêng thần công văn hương thức tửu danh chấn Lạc Dương, còn có tài học hơn người và quan hệ rất tốt với hai người Lý Đỗ, được xưng là một trong Ẩm trung tam tiên.
Lưu U Cầu hôm qua mới từ kinh trở về, còn chưa nghe nói Tiêu Duệ vốn là một tên mạt hạng trong phủ Thừa tướng đã biến thành tửu đồ Tiêu Duệ mỗi người đều khen ngợi và một trong Ẩm trung tam tiên. Nghe vậy ông ta nhíu mày:
- Điện hạ, điều này sao có thể? Hắn ở trong phủ ta mấy năm, lão phu tận mắt thấy đủ loại hành vi không thể chấp nhận nổi…
- Ẩm nhân bất ẩm tửu, chánh tự khả ẩm tuyền. Ẩm tửu bất ẩm nhân, đồ cô tòng kích tiên. Tửu như dĩ nhân phế, mỹ lộc hà phụ yên. Ngã tri trích tiên nhân, bả tửu tố tâm ngôn. Tử mỹ hà vật nhân? Diệc phục vi đào nhiên. Kiêm vong vật dữ ngã, tam nhân hiệu tiền hiền. (1)
Lý Nghi nói xen vào:
- Bài thơ này do Tiêu Duệ làm. Xem ra có thể quan hệ tốt với Lý Bạch tính tình kiêu ngạo tất phải có vài phần thực tài. Hành vi phóng đãng của những người cuồng thơ, Thừa tướng đại nhân không quen nhìn cũng là chuyện bình thường.
Lưu U Cầu trầm ngâm, Lý Kỳ càng rung đùi đắc ý ngâm:
- Tri Chương kỵ mã tự thừa thuyền, nhãn hoa lạc tỉnh thủy để miên. Ẩm như trường kình hấp bách xuyên, hàm bôi nhạc thánh bất tị hiền; Lý Bạch đấu tửu thi bách thiên, chấp bút trượng kiếm tửu gia miên, hành nhân tửu khách hà tu vấn, cha gia bổn thị tửu trung tiên; Tử Trường ngọc thụ lâm phong tiền, phẩm tửu cổ phong tửu thánh truyện, cử thương huy hào vọng thanh thiên, trác nhiên bất quần mỹ thiếu niên. (2)
- Thừa tướng đại nhân, kẻ bất tài vô dụng đốn mạt trong phủ thừa tướng các người, bây giờ đã là “Trác nhiên bất quần mỹ thiếu niên” cả thành Lạc Dương này không ai không biết, điều này sao có thể là giả.
Trên khuôn mặt non nớt của Lý Kỳ hiện ra vẻ già dặn:
- Bổn vương thấy thơ có thể làm giả nhưng khí độ và phong thái cao nhã không thể nào giả được. Chính mắt ta trông thấy Tiêu Duệ, phong thái của hắn còn tốt hơn cả Trích tiên nhân Lý Bạch.
- Hai vị điện hạ, mấy năm ở chung, ta có thể nhìn thấu xương cốt của tên Tiêu Duệ này, không có một chút thực tài nào hết, không biết làm thế nào mà lại lấy lòng được mọi người.
Lưu Nhạn Dung vẫn không nói gì, lạnh nhạt nói, đứng dậy thi lễ rồi rời khỏi hiện trường.